Obecnie jogę kojarzymy z matą, spokojną muzyką, relaksem i dziwnie pozawijanym ciałem. Zajęcia jogi cieszą się ogromną popularnością, redukują stres, uelastyczniają ciało i oczyszczają umysł, są odpowiednie dla ludzi w każdym wieku. Ale joga to również element hinduskiej religii, która przywędrowała do Europy na początku XXw.
Według mitologii indyjskiej joga ma boskie pochodzenie. Bóg Śiwa miał przekazać swojej małżonce Parawati 8400 000 pozycji jogi, aby mogła zachować wieczną młodość. Każda z pozycji miała odpowiadać wszystkim gatunkom żywych istot we wszechświecie. Dokładny czas powstania jogi nie jest znany, szacuje się, że okres proto-jogi jest powiązany z prehistorią Indii aż do około 15000 r. p.n.e. Wiedzę na temat jogi z tamtego okresu opiera się głównie na odnalezionych glinianych figurkach i Wedach – najstarszych tekstach cywilizacji doliny Indusu. Według Wedów joga nie była wtedy usystematyzowana, była zbiorem ćwiczeń oddechowych, koncentracyjnych i ascezy. Do 500 r. p.n.e. datuje się okres przedklasyczny, w którym pojawiają się najwcześniejsze teksty filozoficzne – Upaniszady – o docieraniu do naszej najgłębszej natury – atman. Kolejnym etapem rozwoju jogi jest okres epicki, od 500 r. p.n.e. do 200 r. p.n.e. W tym czasie powstał najbardziej znany tekst jogiczny na zachodzie – Bhagawadgita, który łączy w sobie kilka nurtów jogi, m.in jogę oddania, jogę czynu i jogę mądrości.
W okresie klasycznym powstały Jogasutry. Dzieło to zawiera filozoficzne podstawy jogi, został napisany około III w. p.n.e. przez Patańdżalego. W Jogasutrach został opracowany system jogi klasycznej, zwanej także Radża (Królewską) lub Asztanga, która składa się z ośmiu stopni. Pierwsze cztery stopnie pomagają zapanować nad emocjami, są to yamy i nijamy. Yamy odnoszą się do uniwersalnych zasad moralnych takich jak: wstrzemięźliwość, prawda, niekradzenie, a nijamy do zasad postępowania – poznanie siebie, zapał, czystość. Kolejny stopień to asany, czyli pozycje jogi, których zadaniem jest utrzymać ciało w zdrowiu i sprawności oraz przygotować je do długich medytacji. Czwarty stopień to pranayama, czyli zapanowanie nad oddechem, aby móc kontrolować energię życiową. Pratyahara skupia się na pracy wewnętrznej, wycofuje uwagę ze świata zewnętrznego do wnętrza. Dharana, piąty stopień, skupia uwagę na jednym przedmiocie, aby zachować nie zmącony umysł, jest przygotowaniem do dhyany, czyli kontemplacji. Ósmy, najwyższy stopień to samadhi, jest to stan, w którym ciało i zmysły zapadają w głęboki sen, a umysł znajduje się tu i teraz, zanika granica pomiędzy “ja” i światem zewnętrznym.
Między III a IV w. n.e. coraz większą popularność zyskuje jeden z nurtów indyjskich – Tantra – który uważa ciało za środek wyzwolenia z ograniczeń. Tantra była punktem wyjścia dla Hatha jogi, około 1000 w. n.e. i do dziś jest najbardziej rozpowszechnioną formą jogi. Z początkiem XIX w. zaczęto tłumaczyć teksty indyjskie, a kultura Indii zaczęła interesować ludzi z całego świata. Do Stanów Zjednoczonych i Europy przybywają duchowi przywódcy z Indii i tam zdobywają swoich uczniów. Zaczęto podróżować do Indii, żeby lepiej poznać jogę.
Form jogi powstało od tamtego czasu już co najmniej kilkaset, jednak pojęcia i nazwy są często mylone, a wiele z nich z samą jogą ma niewiele wspólnego. Najbardziej popularną w Polsce odmianą jogi jest joga Iyengara, stworzona przez B. K. S. Iyengara. Polega ona na dłuższym utrzymaniu asany, często z pomocą przyrządów takich jak klocki, taśmy czy krzesła, aby umożliwić mniej zaawansowanym poprawne wykonanie każdej asany. Dużą wagę przywiązuje się do oddechu w każdej pozycji, jednak na zajęciach nie mówi się o duchowości, jest to raczej “surowa” odmiana jogi, odpowiednia, aby zadbać o sprawny narząd ruchu i mocne, elastyczne mięśnie. Na tkanki łączne (powięzi, stawy) oddziaływuje joga stworzona przez Paula Zinka – Yin Yoga, zwana także akupunkturą bez igieł. Powięź, w przeciwieństwie do mięśni, rozluźnia się pod delikatnym naciskiem, dlatego też pozycje są statyczne i przytrzymuje się je kilka minut. Kundalini Joga skupia uwagę na uwolnieniu skumulowanej u dołu kręgosłupa energii – kundalini, podczas zajęć oprócz wymagających ćwiczeń fizycznych wykonuje się także ćwiczenia oddechowe i medytacyjne, śpiewa się mantry i stosuje mudry (specjalne ułożenia rąk). Kolejną popularną odmianą jogi jest Ashtanga Joga, stworzona przez Sri Sri Krishna Pattabhi Joisa. Jest to bardzo dynamiczny i wymagający styl jogi, asany połączone płynnymi przejściami przytrzymuje się przez 3 do 5 oddechów, a każdy oddech powinien być zsynchronizowany z ruchem. Hot Joga charakteryzuje się wilgotnością i wysoką temperaturą w pomieszczeniu, w którym wykonujemy ćwiczenia, zazwyczaj powyżej 40 stopni Celsjusza. Dzięki takim warunkom nasze mięśnie są rozluźnione i bardziej elastyczne. Popularność w ostatnich latach zyskuje również Acro Yoga, czyli połączenie jogi, akrobatyki i tajskiego masażu. Jest to stosunkowo młoda odmiana jogi, ponieważ powstała w 2003 roku za sprawą Jenny Sauer-Klein oraz Jasona Nemera. Wymaga ona trzech ćwiczących osób: podstawy, latającego i asekurującego. Acro Yoga ćwiczy nie tylko zmysł równowagi, ale również zaufanie do siebie i swojego partnera oraz przełamywanie własnych barier.
Szacuje się, że jogę na całym świecie praktykuje około 300 milionów osób, jest odpowiednia dla każdego, w każdym wieku, na każdym poziomie zaawansowania, nawet jeśli na początku ciało ma bardzo dużo napięć i ograniczeń, joga z czasem pomaga się ich pozbyć. Wpływa korzystnie nie tylko na nasze ciało, ale również umysł, przywraca równowagę. Dlatego zachęcamy, by wprowadzić jogę w swoją codzienność.
Źródło: “Historia jogi w pigułce” Piotr Marcinów www.joga-joga.pl
“Przewodnik po stylach jogi” Marek Rogowski www.yogabazar.pl