Historia tańca i baletu jest niemal tak długa jak historia ludzkości. Balet od początku swojego istnienia zajmował ważne miejsce w kulturze, zmieniał się i ewoluował na przestrzeni lat pod wpływem polityki, zmian gospodarczych i społecznych.
Za początek baletu, jaki znamy dzisiaj uznaje się “Circe – Balet Komiczny Królowej” z 1581 roku w reżyserii Balthasare de Beaujoyeux. Nadworny skrzypek Katarzyny Medycejskiej połączył znane już elementy widowisk dworskich w jedną całość. “Muzyka wokalna i instrumentalna, arie solowe i pieśni chóralne, monologi, recytacje, dialogi zrytmizowane zgodnie z muzyką, pantomima i taniec oraz efekty techniczne nie stanowiły już przypadkowej mieszaniny, lecz złączone zostały wspólną myślą przewodnią [..]” pisze Irena Turska w “Krótkiej historii tańca i baletu”.
Rozkwit baletu dworskiego w okresie baroku jest zasługą Ludwika XIV, króla Słońce, władcy Francji. Od najmłodszych lat występował w baletach w rolach bogów i bohaterów. Obejmując tron, Ludwik XIV uważał, że balet powinien służyć wychowaniu moralnemu ludzi oraz przede wszystkim, budzić szacunek dla potęgi państwa. Spektakle na dworze królewskim były więc majestatyczne, wypełnione przepychem i pochwałami dla osoby króla. W tym czasie, balet zyskał skrystalizowaną formę, mógł być także wystawiany bez specjalnej okazji, stał się niezależną formą teatralną. W 1661 roku król Słońce założył Królewską Akademię Tańca, która niestety niewiele się przyczyniła do rozwoju sztuki tanecznej, większe zasługi położył jej baletmistrz Pierre Beauchamp, opracował m.in pięć podstawowych pozycji nóg.
W okresie klasycyzmu balet przeszedł prawdziwą reformę za sprawą francuskiego tancerza i choreografa Jean-Georges Noverre’a. W 1760 roku w Lyonie wydał on “Listy o tańcu i baletach”, w których przedstawił swoje nowatorskie poglądy o tańcu. Noverre stworzył balet d’action, czyli balet z akcją. Zamiast wstawek wokalnych i recytacji, pojawia się więcej tańca i pantomimy. Jean-Georges Noverre był fanem baletu tragicznego i uważał go za najdoskonalszą wersję baletu d’action. W jego reformach pantomima miała opierać się na geście emocjonalnym, namawiał do wypełnienia kroków tanecznych przeżyciami i emocjami. Uważał, że balet jest sztuką naśladowczą i że potrafi odwzorować prawdziwe zdarzenia, sytuacje i namiętności, Noverre podszedł jednak do tej reformy klasowo i szlachetne, wzniosłe uczucia przypisywał tylko “szlachetnie urodzonym” postaciom, komedia ograniczała się jedynie do tematyki wiejskiej. Ponadto, sprzeciwiał się trudnym, technicznym kombinacjom tanecznym na rzecz prostych kroków, pełnych wyrazu i wdzięku. Postulował również, aby balet był rezultatem ścisłej współpracy między kompozytorem, scenografem i baletmistrzem, dzięki czemu muzyka stanowiłaby logiczne tło akcji. Noverre uprościł również kostiumy, aby były jak najbardziej zbliżone do rzeczywistości, pozbył się więc masek, drucianych paniers i peruk. W praktyce doprowadził do mniejszej ilości ozdób w kostiumach i lżejszych materiałów. Okres klasycyzmu uformował zasady tańca klasycznego, które w dużej mierze obecnie pozostają aktualne.
Romantyzm również przyniósł wiele zmian w sztuce tanecznej. W balecie pojawiają się baśniowe i fantastyczne tematy, a co za tym idzie także nieziemskie zjawy. Widownia żądała uczuć i namiętności, nie zaś realizmu. Na potrzeby romantycznych zjaw tancerki unoszono tzw. flugiem nad sceną, a około roku 1830 wynaleziono pointy, czyli twarde baletki, które umożliwiały stanie na czubkach palców. Dominującą pozycję w balecie zajęły kobiety-tancerki, co wyraźnie widać w najsłynniejszych baletach romantycznych takich jak “Giselle” czy “Sylfida”.
Druga połowa XIX wieku to czas Petipy i Czajkowskiego. To wtedy właśnie narodziły się balety, które zna niemal każdy “Dziadek do orzechów”, “Jezioro Łabędzie” czy “Śpiąca Królewna”. Jednak po sukcesie Piotra Czajkowskiego, świat taneczny zaczął zmierzać ku upadkowi.
Na przełomie XIX i XX wieku wyklarowały się dwa odrębne nurty, pierwszy z nich dążył do zreformowania tańca na gruncie podstaw baletu klasycznego, drugi natomiast żądał zerwania z jego sztywnymi formami i zastąpienia ich czymś zupełnie nowym. Do reformatorów tańca należała m. in. Isadora Duncan, która w swoim tańcu wyzwolonym odrzucała wszelkie nienaturalności baletu klasycznego. Za taneczną rewolucję w Rosji odpowiada Michaił Fokin, jego działania doprowadziły do powstania nowej konstrukcji widowiska baletowego, pozbawionego geometrycznych figur i wirtuozowskich popisów bez wyrazu emocjonalnego. Michał Fokin współpracował ze znawcą talentów, Sergiuszem Diagilewem, który skupił wokół siebie najwybitniejszych rosyjskich tancerzy, aby podróżować i prezentować ich umiejętności na scenach w całej Europie. Nie uchroniło to jednak sztuki baletowej przed upadkiem.
W dalszych latach sztuka taneczna rozwijała się pod kątem tańca nowoczesnego, wyzwolonego i współczesnego, zaczęto poszukiwać nowych możliwości. Na wzór Baletów Diagilewa zaczęły powstawać niezależne zespoły baletowe, nie tylko w Rosji, ale również w całej Europie i w Ameryce. Obecnie taniec klasyczny różni się w zależności od szerokości geograficznej, nie zmienia to jednak faktu, że balet uważany jest za podstawę wszystkich tańców świata.